De 5 elementen en de polyvagaal theorie

De laatste tijd komt steeds vaker de term polyvagaal theorie voorbij en ik werd nieuwsgierig wat dat inhield en hoe ik dat zou kunnen vertalen naar de 5 elementen.

Zenuwstelsel reageert op stress en veiligheid

Kort gezegd gaat de polyvagaal theorie erover hoe ons zenuwstelsel functioneert en reageert op stress en veiligheid. Ons onwillekeurige zenuwstelsel, het zenuwstelsel dat alle automatische functies in ons lichaam reguleert, wordt onderverdeeld in de orthosympaticus en de parasympaticus.

De orthosympaticus zorgt voor de actie (Yang) en de parasympaticus voor de rust (Yin). De parasympaticus kun je dan vervolgens weer onderverdelen in de dorsale en ventrale vagus.

Fight, Flight, Freeze

Bij een stressreactie reageert iedereen verschillend. Je hebt vast wel eens gehoord van fight, flight, freeze (vechten, vluchten of bevriezen), de verschillende reacties van ons lichaam op stress. Dat is heel handig in noodsituaties, maar daarna moet het lichaam weer in een rustigere stand gebracht worden en dat gebeurt door de ventrale vagus (deze kun je ‘trainen’, daarover later meer). De ventrale vagus zorgt voor verbinding met anderen en daarmee het veilige gevoel dat je ergens bij hoort (waardoor je ‘beschermd’ bent).

De dorsale vagus zorgt voor het ‘bevriezen’ en de orthosympaticus voor het vechten en vluchten.

De 5 elementen

Als we dat naast de 5 elementen gaan leggen, dan zou je het zo kunnen indelen:

Het Waterelement: in de Chinese geneeskunde is de Nier degene die het merg produceert, waarmee de hersenen gevuld zijn (en ook de botten, maar die functie speelt hier geen rol). De prikkels komen altijd eerst binnen bij de hersenen en daarna volgt een reactie waarbij de overige elementen betrokken kunnen zijn, afhankelijk van de reactie.

Het Houtelement: dit element heeft alles te maken met beweging en zorgt daarmee voor de orthosympatische reactie: vechten of vluchten, actie!

Het Vuurelement: dit is het element dat graag verbinding zoekt, sociale contacten aangaat en de emotionele balans reguleert, de ventrale vagus.

Het Aarde-element: dit is het element van stabiliteit, alles houden zoals het is. Dit zou je kunnen zien als bevriezen, de reactie van de dorsale vagus.

Het Metaalelement: dit element kan zowel betrokken zijn bij de orthosympatische reacties omdat de ademhaling dan versneld, maar je kunt dit ook gebruiken om de rusttoestand (de staat van de ventrale vagus) te bereiken door de ademhaling te controleren. Door de ademhaling rustig te krijgen, verlaag je ook jouw hartslag weer die omhoog was gegaan door de stress.

Hier zie je dus direct één van de oefeningen die je kunt doen om de ventrale vagus te stimuleren: ademhalingsoefeningen. Bijvoorbeeld 2 tellen inademen, 4 tellen uitademen en 2 tellen vasthouden. Probeer maar eens, je zult merken dat je er rustiger van wordt.

Ook yoga is een goede manier om tot rust te komen. Daarvan zie je in onderstaande video een voorbeeld, waarbij de meridianen van alle elementen voorbij komen zodat je de elementen weer in balans kunt krijgen.